Tachograf to urządzenie, które rejestruje okresy jazdy i odpoczynku kierowcy samochodu ciężarowego.

Oprócz tego zapisuje drogę, którą przejechał pojazd, a także aktywności kierowcy, do których należą: czas jego jazdy, odpoczynku czy dyżuru. Nie ma oficjalnej daty, w której kraje Europy i świata wprowadziły obowiązek używania tachografu. W Polsce takie plany były już w latach 80, jednak nie doszły do skutku. Dopiero w 1992 roku wprowadzono ten obowiązek.

Karty do tachografów:

Wszystkie karty, które przeznaczone są do używania w tachografie, wydawane są przez Polską Wytwórnię Papierów Wartościowych. Wyróżnia się kilka podstawowych rodzajów kart:

Karta kierowcy

Wydawana jest kierowcom, którzy posiadają uprawnienia do niej na okres pięciu lat. Sam proces, od czasu złożenia wniosku, może trwać nawet do 26 dni roboczych. Można sprawdzić status wniosku złożonego w przeciągu ostatnich 90 dni na stronie Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych. Karta kierowcy umożliwia jego identyfikację oraz sczytywanie danych rejestrowanych przez tachograf cyfrowy. Dane z karty kierowcy należy zgrywać co 28 dni.

Karta przedsiębiorstwa

Przysługuje tym firmom, które są właścicielami lub użytkownikami pojazdów samochodowych objętych obowiązkiem instalacji i użytkowania tachografu cyfrowego. Karta ta, podobnie jak karta kierowcy, wydawana jest na okres 5 lat. Każde przedsiębiorstwo może posiadać dowolną liczbę kart, dzięki którym możliwy jest dostęp do danych, zapisanych w tachografie cyfrowym.

Karta warsztatowa

Wydawana jest na okres 1 roku, jednak nie dłużej niż okres ważności uprawnień technika. Dzięki tej karcie technik może dokonać aktywacji oraz kalibracji tachografu. Umożliwia również testowanie i pobieranie danych.

Karta kontrolna

Przysługuje organom, które mogą sprawdzać dane z tachografu. Umożliwia ona uzyskanie dostępu do danych przechowywanych w tachografach lub kartach kierowców w celu odczytu, drukowania i pobierania.

Uregulowania unijne w sprawie tachografów

Konieczność wymiany tachografu określają przepisy unijne uchwalone w pakiecie mobilności dotyczące obowiązkowej wymiany tachografów tzw. pierwszej generacji, na tachografy drugiej generacji (G2V2) w pojazdach weszły w życie 21 sierpnia 2023 r. Dotyczą tylko pojazdów, którymi wykonywane są przewozy międzynarodowe.

Tachograf analogowy został wycofany z użycia ze względu na możliwość manipulowania danymi na wykresówce. W niektórych wypadkach same odczyty nie były również zgodne z rzeczywistością. Analogowa wersja tachografu mogła zapisać na papierze do 24 godziny pracy kierowcy. Tachografy cyfrowe nowej generacji wyposażone są w dużo pojemniejsze karty jeżeli chodzi o ilość zapisywanych na nich danych. Jednak najważniejsze jest przestrzeganie częstotliwości sczytywania danych, którą określa ustawa.

Uzasadnieniem konieczności wymiany tachografów lub ich zainstalowania w pojazdach, w których nie było takiego wymogu przed wprowadzeniem w życie ustawy, ma być poprawa bezpieczeństwa na drogach i ułatwienie kontroli pracy kierowców i przewozów.

Obowiązek wymiany tachografów podzielono na 3 etapy:

  • PIERWSZY ETAP (do 31.12.2024 r.) – obowiązkowa wymiana tachografów analogowych i cyfrowych wyprodukowanych przed 06.09.2019 r. (tzw. tachografy pierwszej generacji, G1) w pojazdach, którymi wykonywane są przewozy międzynarodowe po terytorium UE. Termin ten został przesunięty do 28 lutego 2025 r.
  • DRUGI ETAP (do 19.08.2025 r.) –obowiązkowa wymiana tachografów inteligentnych pierwszej generacji (wyprodukowanych od 06.09.2019 r. do 21.08.2023 r i aktualnie) na tachografy inteligentne, czyli tachografy drugiej generacji w pojazdach, którymi wykonywane są przewozy międzynarodowe po terytorium UE.
  • TRZECI ETAP (do 01.06.2026 r.) – obowiązkowy montaż tachografów inteligentnych drugiej generacji w pojazdach o DMC od 2,5 t w pojazdach, którymi wykonywane są przewozy międzynarodowe po terytorium UE.

Jakie są koszty wymiany tachografów?

Kosz wymiany tachografów analogowych i G1 na tachograf nowej generacji G2V2 w jednym pojeździe wynosi ok. 4 500 PLN,  może on wahać się poza tą kwotę w zależności od samochodu i rodzaju urządzenia.

Wymiana nie trwa zbyt długo, zamyka się w granicach 2-3 godzin, jednak wymaga odstawienia samochodu do warsztatu i może spowodować niepożądany przestój w planie transportowym.

Na pewno w dalszej kolejności konieczne jest przeszkolenie z obsługi tych nowych urządzeń kierowców i innych pracowników. Oczywiście nowe urządzenia,  jako źródło danych o przekroczeniu granic czy załadunkach/rozładunkach, będą wykorzystywane przy rozliczaniu zagranicznych płac kierowców czy wirtualnych diet.

Ze względu na koszty i przestój opłaca się wymienić tachograf tylko w pojazdach, które są przeznaczone do obsługi transportu międzynarodowego.

Dlaczego właściciele pojazdów wyposażonych w tachograf G1 muszą go wymieniać a nie zmodernizować zgodnie z nowymi wymogami?

Producenci nie mogą zaktualizować obecnych tachografów, tylko fizycznie je wymienić. Jest to efekt nowych wymagań dotyczących sygnału lokalizacji i obowiązkowego interfejsu bluetooth do inteligentnych systemów transportowych. Co więcej, wymiana samego tachografu nie wystarczy – konieczna jest także wymiana czujnika ruchu, gdyż te są możliwe do kalibrowania tylko z jednym tachografem.

Kto właściwie powinien wymienić tachografy do 28 lutego 2025r. a kto jest z tego obowiązku zwolniony?

  1. Przewoźnicy którzy realizują transport drogowy powyżej DMC 3,5 t w ramach Unii Europejskiej i posiadają tachograf analogowy lub cyfrowy (G1).
  2. Przewoźnicy realizujący przewozy wyłącznie krajowe lub w ramach umowy AETR (i nie poruszają się po terenie innych krajów UE) są zwolnieni z obowiązku wymiany tych urządzeń.
  3. Dla przewoźników obsługujących zarówno trasy krajowe, jak i międzynarodowe, możliwym rozwiązaniem jest rotacja pojazdów – starsze tachografy można przypisać do przewozów krajowych lub tych wykonywanych poza UE.
  4. Kolejną ważną datą dla tej kategorii przewozów będzie 19.08.2025, kiedy to tachografy G2V1 będą musiały zostać zamienione na wersję G2V2 w pojazdach, którymi wykonywane są przewozy międzynarodowe po terytorium UE.
  5. Pojazdy powyżej DMC 2,5 t (busy), którymi wykonywane są przewozy międzynarodowe po terytorium UE mają obowiązek zainstalowania tachografów do 01.07.2026. .

Jakie kary za niedopełnienie obowiązku wymiany tachografu może mieć bolesne konsekwencje dla przewoźnika w razie kontroli?

Grożą za to wyso

kie kary pieniężne, ale także wstrzymaniem samochodu do czasu zainstalowania w nim tachografu nowej generacji, przykładowo w Hiszpanii dodatkowo firma może utracić reputację, a pojazd może zostać zatrzymany, we Włoszech kierowca może stracić prawo jazdy na nawet na 3 miesiące, kierowcy będą karani także punktami karnymi.

Kary za brak wymiany tachografu  w Polsce wynoszą: 10000 zł dla firmy transportowej oraz 2000 zł dla osoby zarządzającej transportem

Za granicą wysokość kar waha się w zależności od kraju od ok. 900 euro do 6000 euro.